YAŞAMAYA DAİR

Kamera; Güven  Ali Paşa Han

Genco  Erkal ve Tülay Günal

YAŞAMAYA DAİR

  Dostlar Tiyatrosunun kapatılan tiyatro binası nedeniyle taşındıkları yeni yerlerine; Ali Paşa Hana gittim. Dostlar Tiyatrosunun sığınağı olan bu yer, tam bir viran görüntü içindeydi. Yeri görmek, biletimi almak için iki saat erken gelmiştim. Günün geceye ilerlemesi gibi, akşam vaktinin hüznü ile baktım viran yapıya. Ve o bakış içinde verilen hükümlerin, koşullanmaların nasıl yok olacağını iki saat sonra gördüm.

  Viran yapı dedim ya; Dostlar Tiyatrosu’nun sarıldığı o güzel sözcük var ya; Yaşamaya Dair; işte bu viranlıkta, bu külleri kalmış binada; yine bir yaşam; hatta yaşamlar fışkırıyor. Her taraftan; doğudan, batıdan, Asya’dan, Avrupa’dan gelen insanlar; kendi renk ve ahenkleriyle heyecan içindeki yüzleriyle toplanmaya başladılar.

  Yaşamaya Dair müzikli gösterinin en önemli iki oyuncusu var. Genco Erkal ve Tülay Günal. Tülay Günal da erken gelmişti eski yüzlü, sıvaları dökülmüş hanın yanına. Yüzündeki büyük hüzünle telefon konuşması yapıyordu. Sanatçının yüzü, sanki bütün kadınların acısın üstlenmişliğin yüzyıllık yorgunluğunu anlatıyor gibiydi.

  Saatler 21,00’ı gösterirken kural gereği olmayan perde açıldı. Her şey yanı başımızda; seyirci ile iç içe küçük hanın havlusu ve locaları; taş ve viranlığı sanatlarıyla yoğurmaya başlayan iki ustanın, iki muhteşem insanın sesiyle yeşermeye, aydınlanmaya başladı.

  Yaşamaya Dair, Nazım Hikmet’in Bursa Cezaevi’nden yazdığı mektupları, müzikal bir dille, şiirin, felsefenin, insan sesinin yardımıyla anlattılar.

  Seyirci topluluğu küçüktü küçük olmasına; 160–170 can vardı yanı başlarımda. 170 can, nefesini tutmuş, soluğunu en duyulmaz hale getirmiş; kimi Nazım’ı, kimi Piraye’yi anlamaya çalışıyor…

  Oyun başlamadan önceki o solgun, o bitkin, o çaresiz kadın Tülay Günal gitmiş; yerine sesin, nefesin ve duruşun tanrıçası gelmişti. Sanki Athena Tapınağından, İda’dan, Olympos’tan sesleniyordu; şiirin, şarkının, Nazım’ın sesi…

  Bazen Bursa cezaevi’nde Nazım ile birlikte, nem ve soğuğun bedenimizin kemiklerini sızlatışını hissettim… Bazen, Karlı Kayın Ormanı türküsünü söyledik;

Karlı kayın ormanında

Yürüyorum geceleyin

Efkarlıyım efkarlı

Elini ver, nerde elin.

Ayışığı renginde kar

Keçe çizmelerim ağır

İçimde çalınan ıslık

Beni nereye çağırır

   Esareti yaşarken hürriyeti, sevgiyi yeşertip inadına bir gün daha fazla yaşama bağlı olmayı beceren çok az insan vardır. Bu az insanlardan birisi de Nazım’dır. Sözlerin, özleme, aşka, yaşama tutunma sanatına dönüştüğü şiirleri şarkılara dönüşmüştür; nice insanın yarım kalan ve hiç yaşanmamış hikâyelerini anlatırlar…

Subaşında durmuşuz

Çınarla ben.

Suda suretimiz çıkıyor

Çınarla benim

Suyun şavkı vuruyor bize

Çınarla bana.

Subaşında durmuşuz

Çınarla ben, bir de kedi

Suda suretimiz çıkıyor

Çınarla benim, bir de kedinin

Suyun şavkı vuruyor bize

Çınarla bana, bir de kediye

  Çınarı, suyu, güneşi, kediyi bu kadar güzel anlatan sözcükler ve onları üreten insana 13 yıl hapis cezası verilmiştir. Yurtdışına kaçmasaydı muhtemelen canından da olacaktı, Sabahattin Ali gibi…

 Ali Paşa Han, Yaşamaya Dair müzikal oyunuyla sezon finali yaparken; viran taş mekânın, sanatın büyüsüyle nasıl canlandığı, nasıl bir kostüm giyip, bizi kendine bağladığını yaşamımın en güzel anısı olarak saklayacağım.

 Taşın sanat ile sanatçıyla buluştuğu yerin arka planında iki müzisyen de ustalara yakışır emeklerini ortaya koydular. Piyano da Yiğit Özatalay, Viyolonselde ise Deniz Doğangün vardı. Nazım’ın şarkıya dönüşmüş şiirleri onlarsız olmazdı. Ve bir mekân; bir hapishane Ali Paşa Handan daha başka mekânda bu kadar iyi anlatılamaz, oynanamazdı.

 Yitik zamanların, yok edilmek istenen insanların; şiir, müzik, şarkı ile nasıl bir sonsuzluk içinde var olacaklarının büyük gösterisiydi bu gösteri…

  Velhasıl dostlarım bu taş, bu viran mekânda Nazım hiç susmadı;

Başım köpük köpük bulut, içim dışım deniz

Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı’nda

Budak budak, şerham şerham ihtiyar bir ceviz

Ne sen bunun farkındasın, ne de polis farkında

  Güven Serin