BAYAN SUS ve SUSKUNLUK SARMALI

Zorunlu olmadıkça lütfen dışarı çıkmayın!Nasıl ki

laf ola beri gele konuşmanın erdem olmadığını

biliyorsak,deli-dolu ve karşılığı olmayan

iz bırakmayan yaşamın kargaşasından

sıyrılıp tam da edebi dünyayı ve

asıl olanı;kendimizi keşfetme zamanı...

                                  

                                BAYAN SUS!!! ve SUSKUNLUK SARMALI

                                                   (EVDE KALIN!)

 

   1976 yılında bir ajans için yapılan çalışmanın mankeni, hemşire görünümünde ki Dilek Tunca’dır. Aradan geçen yarım yüzyıllık zaman içerisinde dahi herkes tarafından bilinen, bizi SUSMAYA davet eden; SUS işareti yapan hemşirenin fotoğrafı neredeyse beyinlerimize kazındı…

  Niçin? Susmayı çok sevdiğimizden mi? Sükûtun, konuşmanın yanında altın sayılmasından mı? Sanırım her ikisi de değil! Susmuş toplumların susturulmuş öykülerini bilimsel çalışmalarla ortaya koyan araştırmacıların ortaya çıkarttığı bir gerçek var; kamu otoritesini elinde bulunduranların, medya ve eğitim kurumlarını da kullanarak, empoze edilen-dayatılan fikirlerin kabul ettirilmesi adına, farklı fikri-görüşü olan insanların bastırılıp susturulduğu kanıtlanmıştır.

  Suskunluk Sarmalı olarak bilinen çalışma da böyle araştırmaların sonucu ortaya konmuş bir tezdir. Nazi zulmü, Afrika’da ki sömürüler, ABD’de siyah derili insanlara yapılan baskılar, dışlamalar ve en son noktada Osmanlı İmparatorluğunun son zamanlarında hep bu SUSKUNLUK projelerinin susmuş insanları-toplumları vardır.

  Suskunluk Sarmalı çalışmalarını yapan Neumann, yapmış olduğu saha araştırmaları sonucu elde ettiği bilgiler-veriler eşliğinde “ Suskunluk Sarmalı”na ulaşmıştır. Nedir bunlar?

“ 1-Birey kendi değer ve fikirlerinin toplum görüşü nezdinde kabul görmeyeceğini anladığında fikirlerini saklar ve genel geçer görüşleri kabullenmiş gibi görüntü verir.

2-Kişinin sarmaldan çıkması, suskunluk sarmalını var eden korku atmosferinin dağılmasıyla mümkündür.

3-Toplumsal algı veya toplum görüşü denilen kavramı var eden şey, kamu otoritesini elinde bulunduran güçlerin meyde ve eğitim kurumları üzerinde sürekli tekrarladıkları mesajlardır.

4-Suskunluk sarmalı herhangi ikili durumları değil, her türden toplumda görülebilecek ve zaman içinde değişkenlik gösterebilecek bir olgudur.”

  Yakın tarihimize bir dönelim!1918 ve 1920 İstanbul, Trakya ve derken Anadolu’nun işgaline! Hiçbir görüşün gözlüğünü takmadan bakalım; sadece vatan-yurt-ülke aşkıyla… Susturulmuş ve susmuş toplumun görüşleri, tepkisizliği ve dermansızlığı, her şeyin bitmiş olduğunu göstermiyor muydu? Ta ki;19 Mayıs 1919;bir dehanın, yüce bir komutanın Bandırma Vapuru’na binene kadar…

  Suskunluk sarmalı, bastırılmış düşüncelerin zamanla daha ve daha çok büyümesiyle tepkisizliğe ve eylemsizliğe dönüşür. Aynı zamanda üretimsizliğe… Bu sarmalı değiştirebilecek insanlar kimler sorusuna şu cevapları vermek mümkün; reformistler, sanatçılar ve bilim insanlarıdır…

  Tarihin onurlu sayfalarına dönüp bakarsak suskunluk sarmalını kıran insanları görebiliriz. SOKRATES, bunlardan birisidir. Bedelini bir tas baldıran zehriyle ödese bile; binlere yıl, konuşmanın erdeminin öncülüğünü yapmaktadır. Hindistan’da GANDHİ, bu sarmalın içinden çıkmayı başaranlardan birisidir.(İngiltere’ye karşı bağımsızlık öncülüğünü yapan insandır.) Suskunluk sarmalını bozan diğer bir reformist-öncü; MANDELA’dır. Güney Afrika’da ırk ayrımcılığına dayalı rejimi yıkarak, yerine herkesin eşit temsil edildiği demokratik bir rejim için mücadele etti. Vatana ihanetle suçlandı. Hapse atıldı (27 yıl) sonra davasını kazandı; Nobel Barış Ödülü aldı. Güney Afrika’nın ilk siyahî Başbakan’ı oldu…

  1976 yılında bir ilaç firmasının reklâm ajansını arayıp “Sus” işareti yapacak bir hemşire fotoğrafı istemesi üzerine;”Bayan Sus” projesi gün yüzüne çıkmış, insanımız tarafından yapılan bu işaret, zaten alışık olduğu inanılmaz yolculuğundaki bastırılmışlığını belki de ayrı bir yolla, susmaya davet edilmiştir.

   Aradan geçen 44 yıl sonra dahi bayan sus, fotoğrafı hafızalarımızda yer etmişse, olayın reklâm-ticari ve sanatsal boyutu ayrı, sosyal içeriğinin ise apayrı olduğu üzerine düşünmeme neden oldu. Güzel bir kadının-hemşirenin sadece işaret parmağını ağzının izahına getirerek gürültüyü bastırması, bir başka açıdan ise sessiz olmaya davet olmanın nazik yönüdür…

  Bu kadar susmuş ve susturulmuş toplumu anlamak için futbol sahalarına; yani statlara gitmek yeterlidir. Oraya gelirken, herkes yüzündeki nur, kalbindeki şefkatle yola çıksa bile; küfrün, argonun bin bir çeşidini yaşıyor ve yaşatıyorlar. Hiçbir ahlak anlayışına uygun olmayan bir sevgi veya tepki biçimi; bizi yozlaştıran, çökerten, uygar devletlerle rekabetten geri bırakan yüz kızartıcı bir utanmazlık-tan başka bir şey değildir; kat’iyen…

  Maçları izleme bahanesiyle içinde yaşadığım toplumumu daha iyi anlamak için farklı kahvehanelerde izlediğim maçlarda da bu korkunç sarmalın bedelini, insanımızın hangi duruma düştüğünü anlatan küfür ve argoya teslimiyetiyle görünce; tebessüm ederken dahi, içimin-ruhumun yandığını anlatmak isterim… Tepki; şiddet içeriyor, en kıymetli anlarımızı hedef alıyorsa; korkunçluğu varın siz değerlendirin…

Sarmal; büyük, çok büyük… Bu durumda; herkese çok büyük işler düşüyor. Eğitim kurumlarından, ailelere, Kültür Bakanlığı ve Müdürlüklere kadar…

  Bayan Sus, bu sefer; dünyayı saran korkunç virüs için; “Evde kalın; zorunlu olmadıkça dışarı çıkmayın; sağlık çalışanlarına yardımcı olun!” ricasını yapıyor; şehrimiz, ülkemiz ve tüm insanlık adına…

 Güven SERİN