MONTAİGNE'NİN YOLCULUĞU

Kamera; Güven   Galata Kulesi-İSTANBUL

Tarihinde, mekanların da, sanatın da

yolculuğu vardır. Siz veya biz;

onların aynı yerde durduğunu sanırsınız;

ama öyle değildir; onlar bizden size, sizden

diğerlerine nice hayal ve düşlere,edebi

gerçeklere doğru hep yol alırlar...

MONTAİGNE’NİN YOLCULUĞU

 Fikir adamları birbirini taklit eden ve körleyen toplumların en tahlisiz zamanlarında çıkarlar ortaya. Bir can simidi, can suyu, Nuh’un aradığı küçük bir kara parçası gibi insanlığa armağandırlar.

 En güçlü siyasetçi, zorba, barbar ve en zengin insanlar ölümlerinden sonra unutulmuşlar kuyusuna düşerler. Ne hazindir ki, bütün savaşları onların kocaman isimleri, korkunç bağırışları, çılgınlıkları ile son bulur; sonsuz evrende sonu gelmeyecek hiçbir şeyin olmadığı gibi korkunç büyüklüğün, zorbalığın, nefretin de sonu geliyor…

 Fikir adamları kendi arayışlarını yaparken buldukları insanı insanlığın gelecek yüzyıllarına emanet ederler. Ve imbikten süzülen insan, insanlığa süzülür… Montaigne de böyle bir süzülüşün içinden insanlığa yüzyıllar ötesinden yürümüş, seslenmiş ve sesler aramış.

 Eğer bir gün, yaşamın bindirilmiş, ezberletilmiş bütün korkularını bir kenara bırakıp ilk önce kendimizi, özümüzü ve bize ait düşüncenin felsefesini aramak, bulmak için yolun yolcusu olursak, Montaigne gibi birisi ile yollarımız kesişecektir.

 Montaigne otuz sekiz yaşına geldiğinde kendisini geriye çeker. Artık kulesinde taş duvarların arasında binlerce kitabı ile birlikte yaşayacaktır. Dış dünya ile arasına mesafe koymuştur. Dışarıya çok az çıkar.

Taş kulede kendini aradığı bir zamanda dışarıya şöyle seslenir;

“Dünyayla ilgilenme. Çünkü onu ne değiştirebilirsin, ne de iyi kılabilirsin. Sen kendin ile ilgilen ve kendi içinde kurtarabilecek ne varsa, onu kurtar. Başkaları yıkarlarken, sen yapmaya bak; çılgınlığın ortasında aklını korumaya çalış. Kendini dünyaya kapa. Kendin için ayrı bir dünya kur!”

 Otuz sekiz yaşındaki Montaigne böyle düşünür. On yıl boyunca kulede bu düşünceleri besleyerek yaşar.

 Kırk sekiz yaşına geldiğinde yanıldığını anlar. Hayatın kitabını erken yaşta kapadığını fark eder. Kendisi için yaptığı kule, kendisini dış dünyaya kapamak bir işe yaramamıştır.

 Yaratıcı insanlar değişikliğin, değişimin ne zaman geldiğini bilirler. Hatalarını fark edip erdemli bir şekilde kabul etmeyi de kendini aramanın bir parçası görürler.

 Bazen insanlar gibi ağaçlar da çabuk heyecanlanırlar. Coşku duludurlar. Havaların ısınmaya başlaması ile yaz geldi sanıp çiçek açarlar. Badem ağaçları bu heyecanı en iyi yaşayan ve en erken çiçek açıp da sonradan soğuklara aldanan nazlı ağaçlardan birisidir. Kızılcık ağacı da öyledir; ilkbaharda çiçek açar ama meyvesini yemek için sonbaharı beklemek gerekir.

 Böyle bir hikâyede İblis Kızılcık ağacının çiçek açtığını görünce sevinmiş. Hemen tezgâhını Kızılcık ağacının altına kurmuş. Bir süre sonra meyve vereceğini ve o meyveleri satıp para kazanacağını düşünmüş. Yaz gelmiş bütün ağaçlar meyve vermiş. Ama Kızılcık ağacı bir türlü meyvesini vermemiş. Zekânın bin bir çeşidini bilen Şeytan beklemekten sıkılıp oradan hayal kırıklığı ile ayrılmış.

 Durmak ile hareket etmenin arasındaki ince çizgi insanın olgunluğunda, hayata olan amacının özünde gizlidir. Kalmayı, durmayı ve susmayı marifet sayıp marifetlerinizi keşfederseniz belki de kulübenizde de kendi huzurunuzu yaratırsınız. Ama durmayı sadece susmak, teslim olmak, kadersel bir armağan gibi görür hiçbir marifetinizi de ortaya koymazsanız; muhtaçlık uygarlığını yaratmış olursunuz.

 Bugün gelinen nokta budur; muhtaçlık uygarlığı, en acı ortaçağa karanlığının sınanmasından geçiyor.

 Montaigne gönüllü iç sürgününü tam on yıl yaşamıştır. 1580 yılında hayata yeniden başlar. Şimdi yeni bir sayfa açma zamanıdır.

İki yıl sürecek uzun bir yolculuğa; kendisinden başka herkesten kaçacağı yolculuğa çıkar.

 Uzun bir dönem hep aynı şeyi yaşamıştır. Şimdi farklı olanı aramaya çıkacaktır. Ne kadar farklıysa o kadar iyi olacak, diye düşünür.

İki yıl sürecek yolculuğuna başlarken seslenişi de şöyle olmuştur;

“Hayatta, kendini başka yaşama alışkanlıklarına açık tutmaktan daha bir okul tanımıyorum.”

 Özgürlük, kendini özgür kılmak yolculukta aranacaktır. Bağımsızlık giderek tutkuya dönüşür. Yokluğa koşulsuz, plansız çıkan Montaigne;


“ Beklenenlerin bulunmaması da hayatın bir parçasıdır” demeyi görür ve anlar.

Stefan Zweıg’in söylediği gibi;

“Montaigne yeterince tanıdığı vatandaşlarından kaçmaktadır. İstediği önyargıyla değil, yargıya varabilmektir.”

 Bütün uyarılara ve safra kesesindeki taşları yüzünden rahatsız olmasına rağmen Montaigne huzurlu bir insan olarak ses verir;

“Sağ yanıma dönemeyecek olursam, sol yanıma dönerim. Kendimi ata binemeyecek kadar kötü hissedersem mola veririm… Unuttuğum bir şey mi var? Geri dönerim; nasılsa YOL BENİM YOLUM.”


 Güven Serin